Rada Dialogu Obywatelskiego - propozycje do konsultacji przygotowane w ramach spotkania Partnerstwa Tematycznego nr 13

UZASADNIENIE:

Na obecnym etapie rozwoju społecznego i gospodarczego Polski dialog trójstronny realizowany w ramach Rady Dialogu Społecznego (RDS) nie zaspokaja potrzeb i aspiracji wielu grup społecznych do uczestniczenia w procesie współdecydowania o losach kraju.

Rozmowy na temat konieczności poszerzenia zarówno tematów objętych dialogiem obywatelskim, jak i podmiotów w nim uczestniczących, trwają od lat. Toczyły i toczą się one zarówno w środowisku organizacji pozarządowych, jak i w rozmowach ich przedstawicieli z rządem i prezydentem. Z dorobku tych prac warto skorzystać.

Uważamy za konieczne powołanie Rady Dialogu Obywatelskiego (RDO), która obok RDS i innych form dialogu administracji rządowej ze zorganizowanymi grupami reprezentującymi społeczeństwo obywatelskie (samorząd, związki wyznaniowe) uczestniczyłaby w wypracowywaniu strategicznych kierunków rozwoju państwa.

Głównym celem działania RDO będzie stanie na straży przestrzegania dobra wspólnego i praw obywatelskich. Z tego powodu Rada nie może pełnić funkcji doradczych. Powinna być miejscem równoprawnego dialogu i negocjacji prowadzonych pomiędzy reprezentantami społeczeństwa obywatelskiego i władzami państwa.  Przedmiotem dyskusji w ramach Rady powinny być wszystkie projekty władzy, których wprowadzenie będzie wpływało na prawa i obowiązki obywateli.

W naszej koncepcji RDO  byłaby ciałem złożonym z przedstawicieli rządu oraz społeczeństwa obywatelskiego. Stronę obywatelską powinni reprezentować zarówno obywatele zorganizowani w instytucjach III sektora, jak i reprezentujący inne podmioty, o ile posiadają strukturę i wybieralne władze.

Jej funkcje i status powinny być podobne do Rady Dialogu Społecznego. Powinna mieć możliwość utworzenia własnego sekretariatu, samodzielnego określenia jego kierownictwa i instytucjonalnego umocowania.

Uważamy, że Rada Dialogu Obywatelskiego nie powinna zastępować Rady Działalności Pożytku Publicznego. RDPP powinna tak jak dotychczas działać przy ministerstwie właściwym do spraw pracy. Przedmiotem jej prac powinny być przede wszystkim kwestie związane z pożytkiem publicznym, a więc sprawy związane z 1%, statusem organizacji pożytku publicznego i programami współpracy administracji publicznej z organizacjami pozarządowymi. W tym kontekście pożytek publiczny rozumiemy jako zlecanie zadań publicznych przez administrację organizacjom pozarządowym.

Dla właściwego funkcjonowania, a przede wszystkim posiadania, przez Radę Dialogu Obywatelskiego potrzebnego autorytetu niezwykle istotną sprawą jest wysoka reprezentatywność części pozarządowej Rady, a co za tym idzie tryb wyboru jej członków.

RDO naszym zdaniem to forum współpracy przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego oraz strony rządowej.

FUNKCJE RDO:

• prowadzi dialog w celu zapewnienia warunków dla przestrzegania prawa, w tym praw obywatelskich, zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego ze szczególnym uwzględnieniem dobra wspólnego
• działa na rzecz realizacji zasady partnerstwa, partycypacji i solidarności społecznej
• uczestniczy w wypracowywaniu polityk oraz strategii publicznych, a także działa na rzecz budowania wokół nich społecznego porozumienia w drodze prowadzenia przejrzystego, merytorycznego i regularnego dialogu obywatelskiego, na wszelkich szczeblach administracji publicznej oraz szerokich konsultacji publicznych.
• uzupełnia dotychczasowe formy dialogu takie jak Rada Dialogu Społecznego, Komisja Wspólna Rządu i Samorządu, Komisja Wspólna Rządu i Episkopatu itp.

SKŁAD:

W skład Rady wchodzą przedstawiciele strony rządowej oraz strony reprezentującej instytucje społeczeństwa obywatelskiego. Dla zapewnienie różnorodności stronę obywatelską (społeczną)  w Radzie reprezentują:

1. przedstawiciele ogólnopolskich organizacji pozarządowych spełniające kryterium reprezentatywności
2. wybierani przedstawiciele organizacji pozarządowych z regionów
3. wybierani przedstawiciele specyficznych obszarów i form działania organizacji

Ad. 1. Za organizacje  pozarządowe spełniające kryterium reprezentatywności uznaje się ogólnokrajowe stowarzyszenia i związki (federacje) stowarzyszeń  i ogólnokrajowe porozumienia, które

1. działają na terenie całej Polski (aktywność w więcej niż połowie województw)
2. działają od co najmniej trzech lat
3. zrzeszają ponad 300 000 osób fizycznych lub ponad 100 osób prawnych będących organizacjami pozarządowymi

Ad.2.  Regionalni przedstawiciele organizacji pozarządowych wybierani w regionalnych wyborach organizowanych przez Regionalne Rady Działalności Pożytku Publicznego. Bierne prawo wyborcze nie przysługuje organizacjom, które zasiadają w Radzie z uwagi na spełnianie kryterium reprezentatywności lub ubiegającym się o wybór  z puli specyficznych obszarów i form działania organizacji.

Ad 3.  Przedstawiciele specyficznych obszarów i form działania organizacji to przedstawiciele działający w imieniu

a.organizacji szczególnie ważnych z punktu widzenia celów RDO

• praw obywatelskich
• równości szans
• ekorozwoju
• organizacji świadczących usługi publiczne
• organizacji działających na rzecz jawności i przejrzystości życia publicznego
• ……

                   b. organizacji, których interesy mogą być niedoreprezentowane w RDO w wyniku wyborów:

• małych organizacji lokalnych
• fundacji/darczyńców
• ruchów nieformalnych

Bierne prawo wyborcze w tej puli nie przysługuje organizacjom, które zasiadają w RDO w wyniku spełniania kryterium reprezentatywności lub ubiegający się w wyborach regionalnych. Do zgłaszania kandydatów uprawnione są federacje reprezentujące takie organizacje lub grupy 15 organizacji należących do danego obszaru lub realizujący daną formę działania.

Członkami Rady mogą też zostać – na wniosek 30% przedstawicieli strony obywatelskiej – osoby szczególnie zaangażowane w realizację działań na rzecz interesu publicznego lub działań prospołecznych. Liczba takich członków nie może przekroczyć liczby 5.

W pracach Rady biorą udział, z głosem doradczym, przedstawiciele Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka, oraz zaproszeni przez jednego ze współprzewodniczących Rady, przedstawiciele innych wybranych i zainteresowanych organizacji oraz instytucji – zgodnie z ich zakresem działania.

 

FORMY DZIAŁANIA

Z uwagi na konieczność szerokiej reprezentacji RDO składać się może z ok. 100 przedstawicieli strony obywatelskiej, co zakłada:

• wybór prezydium RDO do bieżącego funkcjonowania (do 30 osób)
• prace w grupach roboczych
• spotkanie plenarne RDO nie rzadziej niż raz na pół roku
• stworzenie silnego sekretariatu zapewniającego ciągłość prac Rady, Prezydium i  grup roboczych.